Chociaż pierwsze wzmianki źródłowe o Rudce pojawiają się w latach 20-tych XVIII w., to warto cofnąć się o wiek wstecz, kiedy w okolicy Soli rudnik Wojciech Duracz założył rudę-kuźnicę, w której wytapiano żelazo. W połowie XVII w. przy tej przemysłowej osadzie powstała wieś Ruda (dzisiaj Ruda Solska i Ruda-Zagrody – o nich więcej już wkrótce). Opisywana tutaj osada Rudka, położona niedaleko, być może została założona później przez osadników z Rudy, o czym świadczą powtarzające się nazwiska.
Księgi metrykalne z parafii w Puszczy Solskiej odkrywają przed nami więcej informacji o mieszkających tam ludziach. W Rudce mieszkały początkowo m.in. rodziny Potockich, Lewkowiczów, Grudniów, Pułapów, Chodarów, Głazów, Mazurków, Zwolaków, Wróblów, Buczków, Rzeźników itd. Zapewne na ubogich, piaszczystych gruntach żyło się ciężko. Dlatego też niektórzy przenosili się do głębokich borów Puszczy Solskiej, gdzie szukali lepszego życia. Karczowali lasy i zakładali osady leśne w okolicach Brodziaków, Korczowa, Smólska i Majdanu. Tak powstała osada Maciochów obok Smólska, gdzie przeniósł się stamtąd w 1751 r. Jakub Maciocha.
Wydaje się, że świt osady przypadł na II połowę XVIII w., gdy mieszkało tam ponad dwudziestu gospodarzy – w większości budziarzy, czyli osadników leśnych, na terenie Ordynacji Zamojskiej mających inne powinnościach niż chłopi na roli (rejestr z 1777 r. wymienia 25 budziarzy z Rudki, patrz niżej). Na przełomie XVIII i XIX w. osada się zmniejszyła, a mapa z lat 1801-1804 obrazuje w niej tylko kilka zagród.
Wieś widoczna jest jeszcze na mapach z I połowy XIX w., a jej ostateczny koniec być może dała regulacja gruntów w Ordynacji Zamojskiej. Dzisiaj w okolicy dawnych zabudowań znajduje się stadion sportowy, a poniższe nazwiska spotykane są w wielu miejscach na całej Biłgorajszczyźnie.
Budziarze we wsi Rudce nad Solą wymienieni w spisie z 1777 r.
-
Matys Kowal
-
Piotr Nizio
-
Wawrzek Sowa
-
Maciek Latoś
-
Jędrzej Grabias
-
Adam Mazurek
-
Grzech Mazurek
-
Antek Kobielarz
-
Franek Sęk
-
Wawrzek Sowa
-
Szczepan Lelonek
-
Józef Kurzyna
-
Wojtek Lelonek
-
Łukasz Kołodziej
-
Antek Kurzyna
-
Maciek Kijek
-
Kazimierz Tworek
-
Maciek Łuszczyk
-
Błażek Głaz
-
Antek Głaz
-
Jędrzej Szur
-
Szymek Brzeżański
-
Michał Róg
-
Michał Lelonek
-
Wojtek Młynarz
Opracowano na podstawie:
[Księga suplik i rezolucji], Archiwum Państwowe w Lublinie, Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca, sygn.. 1676
[Inwentarz Dąbrowicy z 1639 r.], Archiwum Państwowe w Lublinie, Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca, sygn.. 8
[Inwentarz klucza Solskiego spisany w 1800 roku], Archiwum Państwowe w Lublinie, Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca, 2591
Księgi metrykalne z parafii w Puszczy Solskiej z XVIII w.
Opr. Dominik Róg
