Zdarzało się, że początkowo korzystali z łąk i pastwisk, na których wypasali bydło i owce, wycinali również lasy i wyrabiali małe pola. Tereny te wchodziły w skład Ordynacji Zamojskiej, czyli ogromnego kompleksu dóbr rodu Zamoyskich.
Od lat 50-tych XVIII w. w okolicach dzisiejszego Korczowa zaczęli osiedlać się budziarze (osadnicy leśni, mieszkający początkowo w budach), a jedynym z pierwszych, którego notują inwentarze gruntowe był Bartosz Kostowicz. Wtedy też pojawia się po raz pierwszy nazwa „Korczów”, pochodząca od „karczowania”, czyli wycinania tamtejszych lasów. Nazwa „Okrągłe” pojawia się w inwentarzu z 1781 r. Faktycznie w II połowie XVIII w. wyczyszczono z drzew spore połacie terenu w związku z wyrobem nowych pól, a także w wyniku wyrobu smoły, dziegciu i popiołu.
Latach 60-te i 70-te XVIII w. przyniosły dalszy rozwój rozproszonego osadnictwa budziarskiego w okolicach Korczowa i Okragłego. Wtedy osiedlili się tutaj m.in. Oleszko Dziura, Sokal, Dzido, Bartosz i Obszyński, dając początek kilku odrębnym osadom leśnym, widocznym na mapie z lat 1779-1783 i mapach późniejszych. Ich zabudowania znajdowały się na skraju lasu Krasne i Chorosne oraz w kierunku Dereźni. W tym czasie na północ i zachód od Korczowa przechodziła granica pomiędzy Austrią oraz Rzeczpospolitą Polską, okrojoną po pierwszym rozbiorze.
Spis budziarzy z 1786 r. informuje, że w okolicach dzisiejszych wsi Korczów i Okrągłe zamieszkiwali: Bartek Koszkowicz, Franek Dzido, Wawrzek Kukiełka, Michał Dzido, Michał Obszański, Kazimierz Obszański, Maciek Obszański, Franek Ludwik, Tomek Ludwik, Paweł Bartosz, Oleszko Dziura, z dopiskiem, że „Ci jeden od drugiego blisko między polami o swemi zaroślami pod krzakami nad Kordonem mieszkają”. Wiele z tych nazwisk przewija się do dzisiaj w tutejszych wsiach.
Mieszkańcy tych leśnych osad zajmowali się uprawą małych pól i łąk, hodowlą bydła i owiec, a także bartnictwem (Obszańscy posiadali razem 22 pnie pszczele). Życie budziarzy było nieodłącznie związane także z lasem, których ich otaczał, a za korzystanie z niego oraz uprawę pól i łąk większość z nich płaciła czynsz; najbiedniejsi odrabiali pańszczyznę. Z czasem liche budy zamieniono w solidniejsze chałupy, dobudowywano również chlewy i inne zabudowania. Wokół chałup powstawały ogrody i sady.
Pod koniec XVIII w. inwentarze notują takie nazwy lasów, pól i łąk w okolicy Korczowa i Okrągłego; niektóre z nich funkcjonując do dzisiaj; Od Chorosnego, Łąki nad rzeką Ładą od Luchowskich, W Okrągłym, Pod Chorosnią, Z Pustelnikowego, W Korczowie Majdańskim, W Korczowie Solskim, Na Diablej Niwce, Za Zdrojem, Na Matiejowym, Za Korczowem w Dereźni, W Przymiarkach.
Na początku XIX w. przybywało nowych budziarzy, m.in. poprzez rozwój rodowych osad leśnych, ale także poprzez osiedlanie się nowych osadników. W latach 20-tych XIX w. władze Ordynacji Zamojskiej podjęły decyzję o uregulowaniu gruntów i lasów. Dlatego też doszło do przesiedlenia budziarzy z mało dostępnych, ukrytych i mniej kontrolowanych osad leśnych do wytyczonych od nowy wsi. Tak powstały regularne wsie rolnicze Korczów i Okrągłe, które odziedziczyły swe nazwy z czasów wcześniejszych. Budziarze ze zlikwidowanych osad Obszyńskich, Dzidów, Bartoszów, Sokali itd. zostali przesiedleni do wsi, a ten „nowy ład” prezentuje mapa kwatermistrzowska z 1843 r.
Opracowano na podstawie:
Inwentarze i rewizje Majdanu Księżpolskiego z lat 1751-1808 (Archiwum Państwowe w Lublinie, Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca)
„Opisanie Budziarzów i Leśnych w Kluczu Tarnogrodzkim będących tudzież i sprzężaj tychże...” z 1786 r (APL, AOZ, sygn. 1711)
I Zdjęcie Wojskowe Galicji z lat 1779-1783 (dostępne na stronie mapire.eu)
Plan wsi Majdan Księżpolski w Ordynacji Zamojskiej położony z 1823 r. (APL. AOZ, sygn.. 9.4.1/209)
Topograficzna Karta Królestwa Polskiego z 1843 r. (mapa kwatermistrzowska)
Opr. Dominik Róg
